«Η εγγραφή του Παπύρου του Δερβενίου στη Μνήμη του Κόσμου της UNESCO έχει εξαιρετική σημασία για την Ελλάδα. Έχει εθνική σημασία, γιατί δείχνει και συνέχεια του πολιτισμού μας, αλλά και επιστημονική, γιατί είναι ένας πάπυρος που εντάσσεται τους καλούμενους παπύρους της λογοτεχνίας και έχει φιλοσοφικό ενδιαφέρον» τόνισε ο υφυπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων Θεοδόσης Πελεγρίνης στον χαιρετισμό που απηύθυνε στην πρώτη επίσημη εκδήλωση για την εγγραφή του Πάπυρου του Δερβενίου στον Διεθνή Κατάλογο του προγράμματος της UNESCO «Μνήμη του Κόσμου», που πραγματοποιήθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.

«Θα πρέπει να μιλήσω για τη φιλοσοφική διάστασή του, γιατί ένα από τα σπαράγματα αναφέρεται στον Ηράκλειτο, τοποθετείται δίπλα στα σπαράγματα που έχουν εκδώσει οι κλασικοί φιλόλογοι και ιστορικοί της φιλοσοφίας: Βάλτερ Κραντς και  Χέρμαν Ντιλς» προσέθεσε ο κ. Πελεγρίνης.

«Είναι μια πολύ σημαντική ημέρα για το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, για τη Μακεδονία, για την Ελλάδα, και πιστεύω ότι μετά από αυτό μπορούν να ακολουθήσουν και πολλές άλλες εγγραφές. Η επιτυχία αυτή οφείλεται στο ότι υποβλήθηκε ένας πλήρης και πολύ υψηλών προδιαγραφών φάκελος. Ο Πάπυρος του Δερβενίου είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό εύρημα και ένα εξαιρετικά μοναδικό τεκμήριο της αρχαιότητας» είπε η διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης Πολυξένη Βελένη.

Η εκδήλωση διακόπηκε όταν φοιτητές εισέβαλαν στην αίθουσα και ζήτησαν να μην εκδοθούν στις ιταλικές αρχές πέντε Έλληνες φοιτητές που είχαν προσαχθεί από την ιταλική αστυνομία την επόμενη της διαδήλωσης της Πρωτομαγιάς του 2015 στο Μιλάνο και είχαν αφεθεί ελεύθεροι χωρίς να τους απαγγελθεί καμία κατηγορία.

Οι πέντε φοιτητές συνελήφθησαν στις 12.11.2015 έπειτα από επέμβαση της ελληνικής αστυνομίας στα σπίτια τους και προσήχθησαν στη δικαιοσύνη βάσει ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης από την Ιταλία, η οποία ζητά την έκδοσή τους. 

Οι φοιτητές άνοιξαν πανό που έγραφε: «Καμία έκδοση αγωνιζομένων στις ιταλικές αρχές, καμία δίωξη, καμία προφυλάκιση», και αφού πέταξαν φυλλάδια, αποχώρησαν ειρηνικά από την αίθουσα.

Η διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης Πολυξένη Βελένη, σχολιάζοντας την παρέμβαση των φοιτητών, είπε: «Είμαστε μαζί σας. Αν έχουμε τέτοιους ανθρώπους δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα», και η εκδήλωση συνεχίστηκε σύμφωνα με το πρόγραμμα.

Ο Πάπυρος του Δερβενίου, ένα από τα πολυτιμότερα εκθέματα του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, αποτελεί από τον Οκτώβριο του 2015 την πρώτη ελληνική εγγραφή στον διεθνή κατάλογο του προγράμματος της Unesco «Μνήμη του Κόσμου» (Memory of the World).

Ο φάκελος της υποψηφιότητας υποβλήθηκε από την πρόεδρο της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την Unesco, Αικατερίνη Τζιτζικώστα, με βάση πρόταση της Ελληνικής Επιτροπής για το Πρόγραμμα «Μνήμη του Κόσμου», πρόεδρος της οποίας είναι ο ομότιμος καθηγητής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτης Νικολόπουλος. 

Για την επιστημονική τεκμηρίωση της υποψηφιότητας, η επιτροπή συνεργάστηκε με τη διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης Πολυξένη Αδάμ-Βελένη και την αρχαιολόγο Δόμνα Τερζοπούλου.

Ο Πάπυρος του Δερβενίου κατέχει ξεχωριστή θέση στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά, γιατί αποτελεί το αρχαιότερο αναγνώσιμο χειρόγραφο της Ευρώπης. Ήρθε στο φως το 1962 στο Δερβένι Θεσσαλονίκης, ανάμεσα στα υπολείμματα της νεκρικής πυράς ενός πλούσια κτερισμένου τάφου των ύστερων κλασικών χρόνων (4ος αι. π.Χ.).

Η γραφή του παπύρου χρονολογείται ανάμεσα στο 340 και στο 320 π.Χ., το βιβλίο όμως το οποίο αντιγράφεται σε αυτόν είναι πολύ παλαιότερο (χρονολογείται περίπου στο 420-410 π.Χ.). Σύμφωνα με τους μελετητές, το κείμενο που κινείται στα όρια μεταξύ θεολογίας και φιλοσοφίας, ανήκει στην ορφική γραμματεία. Ο συγγραφέας του βιβλίου ήταν πιθανότατα ο Ευθύφρων από τα Πρόσπαλτα (κοντά στα σημερινά Καλύβια) της Αττικής.

Ομιλητές στην εκδήλωση ήταν ο πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής για το Πρόγραμμα της UNESCO «Μνήμη του Κόσμου», Παναγιώτης Νικολόπουλος, η πρόεδρος της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO Αικατερίνη Τζιτζικώστα.

Για τις συνθήκες εύρεσης, διάσωσης και μελέτης του Παπύρου του Δερβενίου μίλησαν ο ομότιμος καθηγητής Kλασικής Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Κυριάκος Τσαντσάνογλου  και ο ομότιμος καθηγητής  Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Πέτρος Θέμελης.